Het productieproces
De klompenmakerij heeft een eigen deel gereedschap dat vaak gelinkt is aan andere beroepen. Dit alaam is al terug te vinden bij de Romeinen en de Grieken maar krijgt kleine aanpassingen in de tijd naar vorm om beter te passen binnen het beroep. Maar ook de samenstelling van de legeringen van ijzer zijn sterk veranderd in de tijd, ze maken het mes scherper, blijft de snede beter bewaren.
Stap voor stap overlopen we hieronder het proces van het maken van een klomp.
Stap 1
De stam wordt in stukken gezaagd. Die schijven worden in delen gekliefd en één deel gaat naar de kapblok om om te vormen tot de oervorm van de klomp.
Stap 2
De klomp wordt aan de buitenkant gevormd met zijn typische rondingen door de snijder. Dit kost zeer veel oefening en vakmanschap.
Stap 3
De klomp is nu klaar om binnenin uit te halen. Hiervoor is een heel stel messen nodig. We starten met de hamer en gouze om de hiel uit te halen. In Nederland worden vaak twee gaten geboord ter hoogte van de hiel om te starten.
Stap 4
Vervolgens dienen diverse boren gebruikt te worden om het teengedeelte te kunnen bereiken, van kleine tot heel grote boren. Met de voorganger, het teenmes, het hielmes en nog andere messen wordt de precieze vorm van de voet uitgehaald.
Stap 5
De klomp wordt na het gladschuren gedroogd in een speciaal daarvoor gemaakte droogzolder gedurende enkele weken, buiten de zon, in de wind.
Dan kan de klomp geschilderd of geritst worden zoals in de inleiding opgegeven. Na het samenbinden van de klompen staan ze verkoopsklaar.
Stap 6
Een typische droogzolder in het waasland waarin de klompen worden gedroogd. Deze klompen liggen op een speciale zolder waar de klomp buiten de zon ligt maar toch in de wind.
Stap 7
Een stel klompen is opgebonden tot een “wis” klompen. Lang geleden was een wis samengesteld uit diverse maten, 13 paar in totaal. Kleine winkels kochten die aan voor doorverkoop. Ze hadden niet het geld om veel klompen in voorraad te nemen. Na de automatisering werden wissen van 10 paren gemaakt.
De machinale klompenmakerij.
De machinale klompenmakerij dateert van het begin van de vorige eeuw.
Veel klompenmakers in Vlaanderen hebben niet het geld noch de mogelijkheden om machines aan te kopen. In die tijd is de nodige investering gelijk aan de prijs van een woonhuis. Nederland, dat al langdurig wordt bezien als het grote klompenland, kan alleen vaststellen dat de invoer van klompen tot 1937 groter is dan hun wereldwijde uitvoer (gegevens CBS, Nederlandse Statistiekdienst). De Nederlanders zijn wel sneller overgeschakeld naar de machines en hebben op die manier de klompenmarkt overgenomen. Niet vergeten dat de nodige tijd voor het maken van artisanale klompen anderhalf uur bedraagt terwijl tegenwoordig op een halve minuut een paar klompen uit de computergestuurde machines loopt. Eerst wordt de boom in schijven gezaagd, vervolgens op stukken per klomp. Dit is werk voor de lintzaag (zie foto Alfons Luyckx Sint-Gillis-Waas). Vervolgens worden de klompen gekopieerd via de kapmachine en de heulmachine. Op het einde worden de klompen nog geschuurd en versierd.
De Klomp De Klinge V.Z.W. beschikt over de oudste machines die nog gedraaid hebben op De Klinge. Het betreft machines Baudin uit de twintiger jaren van vorige eeuw.
Hieronder volgen enkele foto’s van machines die gebruikt werden om klompen te vervaardigen.